Iako je japanski bilog dobio Nobelovu nagradu za otkriće njenih mehanizama, efekti autofagije na zdravlje i izgled čovjeka još uvijek nisu dovoljno ispitani
Kada čujete reč autofagija, vjerovatno i vi prvo pomislite na mršavljenje. Međutim, nauka ukazuje da je ona mnogo više od toga.
Godine 2016. japanski ćelijski biolog Jošinori Osumi dobio je Nobelovu nagradu za otkriće mehanizama autofagije, koja predstavlja prirodan način na koji eukariotske ćelije same sebe uništavaju, piše na sajtu Nacionalne akademije nauka.
Ipak, pojam autofagije postao je veoma popularan sa rastom potražnje za dijetama koje uključuju periode obustavljanja unosa hrane. Zato se danas ona uglavnom povezuje sa mršavljenjem i lijepim izgledom.
Do autofagije dolazi kada se u organizam ne unosi hrana. Najčešće se dešava kada spavamo, jer tada, prirodno, ne unosimo hranu, objasnila je dr Roberta Gotlib, profesor kardiologije i biomedicinskih nauka u bolnici Cedars-Sinai u Los Anđelesu.
Iako još nema dovoljno istraživanja koja bi potvrdila benefite autofagije, klinika Klivlend tvrdi da je prirodni proces uništavanja i čišćenja oštećenih ćelija ključan za ćelijsko i celokupno zdravlje. Osim toga, rane studije ukazuju da bi autofagija mogla da bude ključ za poboljšanje mnogih zdravstvenih stanja.
I dok je autofagija proces koji se u tijelu dešava prirodno, neki naučnici istražuju da li njeno izazivanje može da pomogne dugovječnosti, gubitku kilograma i prevenciji nekih hroničnih bolesti. Autofagija može biti izazvana kroz post, smanjivanje unosa kalorija, režim ishrane sa malom količinom ugljenih hidrata i vježbanje, piše Every day health.
Ipak, istraživanja ovih benefita su i dalje u ranim fazama, i potrebno je još rada kako bi se bolje razumeli efekti autofagije na zdravlje.
Potencijalni benefiti autofagije
Dugovječnost
Ako je verovati istraživanju objavljenom u avgustu 2021. godine u stručnom časopisu Nature aging, vjeruje se da se sposobnost ćelija da izvrše autofagiju smanjuje kako stario, što doprinosi procesu starenja.
“Kako starimo,mehanizam autofagije počinje da se usporava. Teže je pokrenuti je i više ne funkcioniše tako dobro”, objašnjava Gotlib i dodaje da bi sposobnost da se obnovi taj mehanizam ili da se autofagija zadrži tokom celog života, mogla da umanji stopu starenja ili poboljša zdravlje.
Neke studije, poput one objavljene u februaru 2022. u časopisu “Autophagy” ukazuje da kada se proces autofagije izazove kod životinja, životni vijek im se produžava i zdravlje im je bolje tokom starenja. Da li je ovo tačno i za ljude, tek treba da se istraži.
Mršavljenje
Iako ne postoji nijedan naučni dokaz da autofagija direktno podstiče mršavljenje, članak objavljen 2019. godine tvrdi da je istraživanje pokazalo da autofagija ima uticaj na veći broj hormona u tijelu koji kontrolišu glad, kao što je grelin, insulin i glukagon, kaže dijetetičar Keli Kenedi. Kako objašnjava, rezultat može biti da autofagija može da umanji osjećaj gladi i tako doprinese mršavljenju.
Prevencija hroničnih bolesti
Istraživanje objavljeno u Međunarodnom žurnalu molekularnih nauka u februaru 2019. godine pronašlo je vezu između disregulacije autofagije i brojnih hroničnih bolesti, među kojima su metaboličke bolesti poput dijabetesa, određene vrste raka, neurodegenerativne bolesti poput Parkinsonove ili Alchajmerove bolesti.
Naučnici trenutnu istražuju da li je izazivanje autofagije koristan alat u prevenciji ili tretiranju hroničnih bolesti.
Kako se autofagija izaziva?
Kenedi kaže kako do autofagije u tijelu dolazi prirodno do autofagije, ali da na cijeli proces utiče i to kako i šta jedemo.
“Na primjer, dokazi ukazuju da post i mali mali unos ugljenih hidrata može da stimuliše autofagiju”.
Medod isprekidanog posta prethodnih godina stekao je veliku popularnost kao alat za mršavljenje. Istraživanja ukazuju da bi ovaj metod mogao da ima brojne benefite po zdravlje, uključujući smanjenje krvnog pritiska, holesterola i zapaljenskih procesa. Laboratorijske studije u začetku ukazuju da isprekidani post može da utiče na dugovečnost tako što izaziva autofagiju.
Keto dijeta je još jedan način ishrane koji je proteklih godina privukao puno pažnje. To je medicinska dijeta koja se fokusira na nisku količinu ugljenih hidrata i povećan broj proteina. Iako je ideja bila gubitak kilograma, studija je bila kratka, a rezultati oprečni. Ipak, pokazalo se da keto dijeta izaziva autofagiju, kaže Kenedi.
“Unošenje malo ugljenih hidrata a puno masti okidač je za autofagiju, jer se tijelo prebacuje sa sagorevanja ugljenih hidrata na sagorijevanje masti kao glavni izvor energije”, objasnila je Kenedi.
Klinika Klivlend podvlači da isprekidani post i keto dijeta možda nisu bezbjedni za sve, uključujući trudnice i dojilje, kao i ljude sa hroničnim bolestima poput dijabetesa. Takođe, ne postoji dovoljno dokaza koji bi potvrdili da određeni načini ishrane izazivaju autofagiju. Drastične promjene u ishrani mogu negativno da se odraze na zdravlje, pa je najbolje da se prije bilo koje dijete posavjetujete sa svojim lekarom.
Nus pojave autofagije
Iako su istraživanja i dalje u ranoj fazi, neke studije pokazuju kako previše autofagije takođe može da nosi neke rizike. Na primjer, istraživači ukazuju da pretjerivanje sa autofagijom može izazvati smrt srčanih ćelija, što doprinosi problemima sa srcem.
I dok druge studije ukazuju kako autofagija može preventivno da dejluje protiv raka, Gotlib navodi kako neki tipovi kancerogenih ćelija koriste autofagiju kao način preživljavanja. Na primjer, studija objavljena u Međunarodnom žurnalu molekularnih nauka u novembru 2018. godine pokazala je kako autofagija može i da suzbija i da podstiče rast kancerogenih tumora.
Ipak, potrebno je još istraživanja kako bi se pronašla jasnija veza između autofagije i raka, kao i za sve ostale efekte ovog prirodnog procesa.
(Stil)